Bezpieczeństwo energetyczne a REE

Popiół lotny powstaje podczas procesu spalania węgla. Jest źródłem pierwiastków ziem rzadkich (Kogarko i in. 1995, Baba i Usmen 2006). Zawiera więcej krytycznego REE (>30% całkowitego REE) niż rudy (Rybak i Rybak 2021). Należy zauważyć, że większość pierwiastków ziem rzadkich jest dostarczana przez Chiny (Balaram 2019), co może generować problem z dostępnością. Tym samym w przypadku eskalacji obecnych konfliktów świat może zostać pozbawiony dostępu do REE. Są to kluczowe metale strategiczne, bez których rozwój nowoczesnej elektroniki, lotnictwa i przemysłu kosmicznego byłby niemożliwy, dlatego często są wykorzystywane podczas rywalizacji gospodarczej (Wdowin i Farnus 2014). Dodatkowo bez dostępu do metali ziem rzadkich transformacja energetyczna krajów UE byłaby niemożliwa. Są one niezbędne do produkcji pojazdów elektrycznych, turbin wiatrowych i technologii wodorowych. Ze względu na silną ekspansję odnawialnych źródeł energii (OZE) popyt na pierwiastki ziem rzadkich intensywnie rośnie (IEA 2022). Tak jak Rosja realizowała swoją politykę energetyczną, tak Chiny od końca zimnej wojny kształtują swoją strategię dotyczącą REE. USA i Europa zrezygnowały z produkcji metali ziem rzadkich w latach 90. Chiny z kolei kupowały pierwiastki ziem rzadkich, kształtując jednocześnie ceny na bardzo niskim poziomie, co pozwoliło wyeliminować konkurencję z Europy. Jednocześnie starano się ukryć fakt, że w Europie REE kupowano od chińskich importerów (Wiejaczka i Wilczyński 2021). Co roku w Polsce produkuje się 10 mln Mg popiołów lotnych (Mikuła 2014). Autorzy ustalili, że z 1 Mg popiołu można odzyskać REE o wartości 22 970 USD. Koszt zakupu 1 Mg popiołu lotnego to około 13 USD (Tauron 2019). Tym samym można uzyskać dochód w wysokości 275 mld USD (Rybak i Rybak 2021). Dochody te mogą być przeznaczone na niezbędne inwestycje, które pozwolą na wdrożenie i doskonalenie metod odzysku i składowania odpadów stałych i gazowych.