Barwniki spożywcze to jedne z najbardziej charakterystycznych, a zarazem kontrowersyjnych dodatków do żywności. Dla wielu osób są zbędnym elementem, stosowanym jedynie dla efektu wizualnego.
W przeciwieństwie do konserwantów, których użycie w masowej produkcji jest uzasadnione technologicznie, barwniki nie mają żadnych praktycznych funkcji. Nie wpływają na smak, zapach ani trwałość produktu. W większości przypadków nie dostarczają też żadnych wartości odżywczych.
Zwolennicy barwników argumentują, że nadają one potrawom atrakcyjny wygląd, co zwiększa apetyt i sprawia, że jedzenie staje się bardziej przyjemne. Przeciwnicy twierdzą jednak, że sztuczne barwy są zbędnym oszustwem wizualnym, a ich stosowanie często ma na celu maskowanie niskiej jakości produktu.
Ale z chemicznego punktu widzenia to czym są barwniki?
Ze względu na pochodzenie, barwniki możemy podzielić na:
a) Naturalne są najczęściej pochodzenia roślinnego, ale mogą być też zwierzęcego. Przykładami takich barwników są
- Karotenoidy: nadają żółty, pomarańczowy i czerwony kolor. Występują m.in. w marchwi, dyni, papryce i pomidorach.
- Kurkumina: nadaje barwę żółtopomarańczową. Występuje w kurkumie
- Chlorofile: nadają zielony kolor. Występują m.in. w liściach warzyw i algach.
- Antocyjany: nadają niebieski, fioletowy i czerwony kolor. Występują m.in. w jagodach, borówkach i winogronach.
Przykładem barwnika pochodzenia zwierzęcego jest koszenila, a po chemicznemu kwas karminowy. Ten piękny czerwony barwnik, który możemy spotkać w słodyczach czy oranżadzie, pozyskuje się z wysuszonych i zmielonych owadów – czerwca kaktusowego.
b) Barwniki identyczne z naturalnymi: są to związki, które swoją strukturą niczym nie różnią się od tych występujących w przyrodzie, ale są syntezowane w laboratorium. Do takich barwników możemy zaliczyć beta-karoten czy ryboflawinę.
c) Syntetyczne barwniki to zazwyczaj mniejsze cząsteczki organiczne, często zawierające pierścienie aromatyczne. Ich kolor jest również wynikiem absorpcji światła, ale ich struktura chemiczna jest bardziej zróżnicowana niż barwników naturalnych.
- Tartrazyna (E102) – barwa żółta
- Żółcień chinolinowa (E104) – żółto-zielony
- Azorubina (E122) – czerwony
- Błękit brylantowy FCF (E133) - barwa niebieska
Należy też pamiętać, że niektóre barwniki mogą mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie. Mogą one powodować alergie, problemy z koncentracją, a nawet nadpobudliwość u dzieci.
Z racji zbliżających się Świąt Wielkanocnych, mamy dla Was pewien świąteczny akcent!
CZYM I JAK SĄ BARWIONE PISANKI?
Aby zabarwić jajko najczęściej kupujemy gotowe barwniki w formie proszku, które następnie rozpuszczamy w gorącej wodzie z octem. Skorupka jajka rozpuszcza się w occie ze względu na reakcję chemiczną zachodzącą między węglanem wapnia, z którego jest ona zbudowana. Reakcja ta zachodzi stopniowo, dlatego skorupka jajka nie rozpuszcza się natychmiast w occie. Im dłużej jajko jest zanurzone w occie, tym więcej skorupki ulegnie rozpuszczeniu. Delikatne naruszenie struktury skorupki, pozwala barwnikowi wniknąć w jej głąb, dając nam piękną pisankę. Barwniki, które można kupić w sklepie, w okresie około wielkanocnym, możecie obejrzeć na naszej grafice.
Z okazji świąt Wielkiej Nocy życzymy wszystmi studentom, wykładowcom oraz pracownikom Politechniki Śląskiej miłości, która jest ważniejsza od wszelkich dóbr, zdrowia, które pozwala przetrwać najgorsze. Pracy, która pomaga żyć. Uśmiechów bliskich i nieznajomych, które pozwalają lżej oddychać i szczęścia, które niejednokrotnie ocala nam życie !
Tekst, redakcja i zdjęcia: Agnieszka Kicińska
