Studenci Politechniki Śląskiej przyznali nauczycielom akademickim tytuły Wydziałowych Mistrzów Zdalnego Nauczania. Laureaci zostali wybrani spośród osób, które od marca prowadziły zajęcia za pośrednictwem Internetu z wykorzystaniem technik i metod kształcenia na odległość.

Konkurs na „Wydziałowego Mistrza Zdalnego Nauczania” został ogłoszony na początku czerwca. Studenci 13 wydziałów, Instytutu Badań nad Edukacją i Komunikacją oraz Studium Języków Obcych mogli zgłaszać kandydatów do otrzymania tytułu, a następnie głosować online.

Organizatorzy i koordynatorzy – Samorząd Studencki Politechniki Śląskiej oraz przedstawiciele samorządów wydziałowych – postanowili uhonorować prowadzących zajęcia zdalne. – Studenci wybierali na swoim wydziale lub w instytucie najlepszego prowadzącego. Liczymy, że taki konkurs pomoże wyłonić najpopularniejszych prowadzących i zaszczepić w innych dobre praktyki, które stosują najlepsi, tak aby studenci czerpali z edukacji nie tylko korzyści, ale także przyjemność – mówi Edyta Piecuch, Przewodnicząca Samorządu Studenckiego Politechniki Śląskiej.

Tytuły Mistrzów Zdalnego Nauczania otrzymali: dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny (Wydział Architektury), dr inż. Paweł Nowak (Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki), dr inż. Bernard Kotala (Wydział Budownictwa), dr hab. inż. Hanna Barchańska, prof. PŚ (Wydział Chemiczny), dr inż. Krzysztof Sztymelski (Wydział Elektryczny), dr inż. Konrad Kaczmarek (Wydział Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej), dr inż. Anna Tamulewicz (Wydział Inżynierii Biomedycznej), dr inż. Jarosław Karcewicz (Wydział Matematyki Stosowanej), dr hab inż. Marek Płaczek, prof. PŚ (Wydział Mechaniczny Technologiczny), dr inż. Lesław Gajda (Wydział Inżynierii Materiałowej), dr inż. Tomasz Owczarek (Wydział Organizacji i Zarządzania), dr inż. Rafał Burdzik, prof. PŚ (Wydział Transportu i Inżynierii Lotniczej), dr inż. Paweł Grajper (Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki), mgr Anna Potyka (Instytut Badań nad Edukacją i Komunikacją) oraz mgr Mariusz Starak (Studium Języków Obcych).

Dla studentów przeniesienie zajęć stacjonarnych do przestrzeni wirtualnej wiązało się z większą samodzielnością w organizacji obowiązków. Prowadzący zajęcia poszukiwali odpowiednich narzędzi do komunikacji synchronicznej oraz rozwiązań, które pozwoliły nie tylko przesyłać zagadnienia w formie plików, ale także prowadzić wykłady czy ćwiczenia online.

– Początkowo proces ten wymagał kreatywności i poszukiwania ewentualnych możliwości, następnie przyswojenia nowych programów (w tym Zoom i OBS) i odnalezienia się w wirtualnym świecie. Reszta to już czysta przyjemność z prowadzenia zajęć i, czego nie ukrywam, „dziecięca radość” z poznania czegoś nowego – mówi prof. Rafał Burdzik, Prodziekan ds. Kształcenia Wydziału Transportu i Inżynierii Lotniczej. – Dużym wyzwaniem było także uruchomienie „wirtualnego laboratorium”, ale z naszym wspaniałym zespołem dydaktycznym (Ł. Konieczny, J. Warczek, J. Mendala, M. Mrozik, P. Słowiński) udało nam się opracować bardzo ciekawy model zajęć dla kilku przedmiotów. Zależało nam na pełnej wizualizacji zajęć, a także na losowym, spersonalizowanym generowaniu wyników pomiarów w czasie rzeczywistym. I udało się! Warto podkreślić, że od początku moim założeniem było prowadzenie zajęć „live” w interakcji ze studentami, tak żeby nie odbiegały one formą i treścią od zajęć stacjonarnych – dodaje.

Zajęcia zdalnej edukacji przybierały różną formę, odpowiednio dopasowaną do grupy ćwiczeniowej oraz tematyki zajęć. – Przed przystąpieniem do przygotowania zajęć w formie zdalnej, odpowiedziałem sobie na pytanie, jak chciałbym, aby wyglądała zdalna edukacja, gdybym był studentem. Zależało mi również na tym, aby nie zasypać studentów ogromem materiału, który nie zawsze może być zrozumiały, jeśli zostanie przekazany w formie „suchych” treści, pozbawionych właściwych wyjaśnień i komentarzy – tłumaczy prof. Marek Płaczek z Wydziału Mechanicznego Technologicznego. – Z drugiej strony prowadzę dużo ćwiczeń tablicowych i zajęć projektowych i nie chciałem też spędzić całego semestru przed komputerem, przygotowując prezentacje z obszernymi wyjaśnieniami. Postanowiłem prowadzić zajęcia w trybie asynchronicznym, aby studenci mogli je odbywać i wracać do nich w dogodnym dla siebie czasie.

Sposoby prowadzenia zajęć za pośrednictwem Internetu przedstawia także dr inż. Paweł Grajper z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki: – Zajęcia realizowałem z wykorzystaniem Platformy Zdalnej Edukacji w formie spotkań online. Spotkania odbywały się za pośrednictwem komunikatorów Zoom i Skype. W trakcie wykładów omawiałem wyświetlane treści, prezentowałem krótkie filmy z wyprzedzeniem przekazując studentom niezbędne materiały. Podczas ćwiczeń i projektów używałem instruktażowo programów wykorzystywanych do realizacji poszczególnych zadań. Konsultując projekty często korzystałem z opcji pulpitu zdalnego.

Studenci mieli również możliwość uczestniczenia w konsultacjach, podczas których wspólnie z nauczycielami podejmowali zagadnienia poruszane podczas wykładów lub w otrzymanych materiałach. – Prowadząc zajęcia na uczelni, staram się zawsze być dostępny dla studentów i im pomagać. Tę samą zasadę zastosowałem w czasie nauczania zdalnego. Poza zajęciami i obowiązkowymi zdalnymi konsultacjami byłem dostępny dla studentów w dodatkowych terminach w razie potrzeby. Dzięki temu każdy, kto miał problem z jakimś zadaniem, mógł liczyć na moją pomoc – mówi dr inż. Paweł Nowak z Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki.

Epidemia koronawirusa była przyczyną społecznej izolacji i ciągłego przebywania w domach. Dlatego też dla wielu osób ważna była możliwość kontaktowania się w czasie rzeczywistym za pomocą narzędzi online. Z tego rozwiązania korzystał m.in. mgr Mariusz Starak ze Studium Języków Obcych, organizując dla studentów zdalną pracę w grupie. – W czasie przymusowej izolacji mogłem wykorzystać różne metody i techniki nauczania. Sprawdziły się tutaj ćwiczenia dające studentom możliwość wykazania się pomysłowością i zaangażowaniem w ciekawy, a czasem zabawny sposób. Wymienię tylko niektóre, takie jak tworzenie tutoriali, nagrywanie filmików, prezentacje multimedialne lub wypowiedzi ustne nagrywane w formie plików MP3 – wyjaśnia mgr M. Starak. – Korzystałem z komunikatorów, takich jak Discord i Zoom, na których studenci mogli pracować w grupach, co w czasie COVID-19 okazało się bezcenne ze względu na brak możliwości spotkania się w sali zajęciowej. 

Prof. Hanna Barchańska z Wydziału Chemii podkreśla, że na sukces zajęć prowadzonych zdalnie wpływ miało zaangażowanie studentów, którzy mogli przez ten czas zdobyć nowe kompetencje związane z organizacją pracy i czasu. – Mijający semestr nauki prowadzonej w trybie zdalnym był dla nas wszystkich wyzwaniem. Dlatego tym bardziej cieszy mnie, że moje zajęcia prowadzone w trybie online spotkały się z pozytywnym odbiorem studentów, czego wyrazem jest przyznane mi wyróżnienie. Na ten sukces złożyła się nie tylko moja praca dydaktyczna, ale również, a może przede wszystkim, praca studentów, którzy potrafili odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Dzięki systematycznej pracy, wzajemnemu zrozumieniu oraz przestrzeganiu ustalonych reguł możemy uznać mijający semestr za czas zdobywania nowych umiejętności: nie tylko tych „czysto chemicznych”, ale również tych związanych z samodzielną organizacją pracy i samodyscypliną – wyjaśnia. Na odbiorców zajęć i ich udział w zdalnym kształceniu zwraca także uwagę dr inż. Tomasz Owczarek z Wydziału Organizacji i Zarządzania. – Zdalne kształcenie nie byłoby skuteczne bez odpowiedniego odbioru. Miałem to szczęście, że studenci kierunku analityka biznesowa, dla których prowadziłem zajęcia w tym semestrze, bardzo pozytywnie reagowali na proponowane rozwiązania. To przede wszystkim postawa studentów: systematyczna praca, wnikliwość i zadawane pytania, a nawet prośby o dodatkowe możliwości sprawdzenia się i zadania, sprawiły, że – wierzę w to mocno – wykorzystaliśmy ten czas najlepiej, jak się dało – mówi.

Jak wskazuje dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny z Wydziału Architektury, w czasie trwania zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość pomocne okazało się doświadczenie w prowadzeniu wykładów i ćwiczeń stacjonarnych. – Moje doświadczenie na Politechnice Śląskiej w tej mierze sięga już prawie 30 lat. Zdobywałem je, najpierw słuchając znakomitych mówców, później moich przełożonych, a dziś emerytowanych profesorów architektury: Andrzeja Niezabitowskiego, Jacka Radziewicza-Winnickiego czy Jacka Owczarka. To oni są ciągle dla mnie wzorem. Zawsze słuchałem też telewizyjnych wykładów profesora Wiktora Zina pt. „Piórkiem i węglem”, które miały wpływ na wybór mojego zawodu. Staram się być godnym spadkobiercą tych osobowości. Może wszystko to pomogło mi osiągnąć taki rezultat – mówi dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny. – Prowadzę jeszcze inne pozauczelniane aktywności, jako wykładowca, prelegent, moderator dyskusji z wieloma partnerami otoczenia społeczno-gospodarczego w regionie. Jak każdy profesjonalnie podchodzący do swoich obowiązków, staram się być zawsze dobrze przygotowany oraz robić to najlepiej, jak tylko potrafię, używając sprawdzonych metod oraz własnych predyspozycji.

– Receptą na sukces jest wytężona praca. Materiały muszą być przygotowane bardzo dobrze, musi ich być zdecydowanie więcej, aby student mógł pracować samodzielnie. Nie można oczywiście zaprzestać kontaktów synchronicznych, czyli edukacji, w której kontakt jest możliwy za pomocą platform multimedialnych na żywo – tłumaczy dr inż. Krzysztof Sztymelski z Wydziału Elektrycznego. – Semestr ten zweryfikował także nieco mój ogląd na zdalną edukację. Nigdy wcześniej nie prowadziłem takiej formy zajęć i nie spodziewałem się nawet, że będę musiał zmierzyć się z takim wyzwaniem. Początkowo wyrażałem nawet opinię, że skuteczne zdalne nauczanie nie jest w ogóle możliwe. Dla pewnych form zajęć, takich jak wykłady, ćwiczenia lub pewne seminaria, edukacja taka, może jednak odnosić pozytywny skutek, jest to w pewnych przypadkach naprawdę możliwe.

Sprawnie przeprowadzone zajęcia z wykorzystaniem technik oraz metod kształcenia na odległość są dowodem na niezwykłe zaangażowanie nauczycieli akademickich. Taka forma pozwoliła zdobyć kolejne doświadczenia, które z pewnością pozytywnie wpłyną na rozwój kształcenia w kolejnych latach akademickich. Dzięki stosowanym przez prowadzących metodom i narzędziom multimedialnym studenci Politechniki Śląskiej mogli więc nie tylko korzystać z materiałów udostępnionych na Platformie Zdalne Edukacji, ale także wysłuchać wykładów, uczestniczyć online w zajęciach oraz w seminariach i konsultacjach w trybie synchronicznym.